آکسان در موسیقی

آکسان (Accent) در موسیقی، به معنی تاکید یا تکیه بر شدت صدا روی یک یا چند نُت در ضربِ میزان است. برای نمایش آکسان از نماد < استفاده می‌شود که زیر نُت، قرار می‌گیرد. در این صورت آن نت باید حدود دوبرابر از نوانسِ نوشته‌شده بر شدت صدا افزوده می‌شود. علامت آکسان، تفسیری از یک عبارت موسیقی است که آهنگساز سعی دارد به بیانی دیگر از حالت اجرای موسیقی غیر از روال معمول آن بپردازد.

نت‌های تمرینی آکسان

آکسان و نوانس

شدت یا نوانس (Nuance) از اصطلاحات موسیقی به معنی مقدار یا درجهٔ شدت (قوّت و ضعف) است که به موسیقی داده می‌شود تا حالت پیدا کند. به بیان دیگر، «نوانس» حالت دادن به موسیقی است.

برخی از علامت‌های نوانس در موسیقی عبارتند از:

f (فورته) به‌معنی ادای قوی بیان و پراحساس بودن آن است.
ff (فورتیس‌سیمو) اجرا با شدت خیلی قوی (دو برابر قوی)
fff (فورته فورتیس‌سیمو) سه برابر قوی
mf (متسوفورته) اجرا با شدت کمی قوی
mp (متسوپیانو) اجرای با شدت کمی ضعیف
p (پیانو) اجرا با شدت ضعیف
pp (پیانیس‌سیمو) اجرا با شدت خیلی ضعیف
ppp (پیانو پیانیس‌سیمو) سه برابر ضعیف
fp (فورته‌پیانو) ابتدا قوی و بلافاصله ضعیف

شدت که با عنوان «داینامیک» نیز شناخته می‌شود، به بلندی صدای نت‌ها در موسیقی گفته می‌شود؛ مثلاً بسته به میزان محکم بودنِ ضربات مضراب سنتور یا شستی‌های پیانو، شدت صدا فرق می‌کند. نوانس‌ها را در زیرِ نُت‌ها، آکوردها یا یک جملهٔ موسیقایی می‌نویسند تا مشخص شود با چه شدتی اجرا شوند.

انواع آکسان در موسیقی

آکسان بر اساس نوع تاکیدی که در نت ایجاد می‌کند، به دسته تقسیم می‌شود:

دینامیک (dynamic)
تونیک (tonic)
آکسان اگاجیک (agogic)

آکسان دینامیک: یک نت باید بلندتر، قوی‌تر و شدید‌تر از نت‌های اطرافش نواخته شود. یعنی تمایز آن با نت‌های اطرافش، در بلندی صدا است.

آکسان تونیک: یک نت باید از نظر نواک یا زیر و بمی (Pitch)، بالاتر از نت‌های اطرافش باشد.

آکسان اگاجیک:‌ تاکید روی نت از نظر زمانی است؛ یعنی یک نت باید طولانی‌تر از نت‌های مجاورش نواخته شود.

خلاصه و جمع‌بندی

مفهوم اصلی آکسان، «ایجاد تاکید بیشتر» روی نت است. یعنی آن نت به طرز متفاوتی از نت‌های اطرافش نواخته می‌شود. گاهی آهنگساز شدت را روی نت‌های مد نظرش می‌نویسد. گاهی نیز نوازنده بر اساس درک خودش از آهنگ، شدت را به بعضی نت‌ها اضافه می‌کند.

قدمت آکسان در موسیقی، به گذشته‌های دور و زمان موتزارت برمی‌گردد. امروزه نیز شدت یا اکسنت در موسیقی، به معنی تاکید یا تکیه بر شدت صدا روی یک یا چند نُت در ضربِ میزان است. برای نمایش شدت اجرای نت از نماد < استفاده می‌شود. در سبک‌های مختلف موسیقی به کار می‌رود. شکل رایج و پیش‌فرض اکسنت، مثل یک علامت بزرگتر در ریاضی (<) است. البته اکسنت انواع دیگری نیز دارد که هنرجویان می‌توانند آن را در گذر زمان فرا بگیرند.