آلفرد لومر
آلفرد لومر موسیقی‌دان نظامی فرانسوی بود که در زمان پادشاهی ناصرالدین‌شاه قاجار به ایران آمد تا به دانشجویان موسیقی دارالفنون آموزش دهد. او هارمونی را به دستگاه موسیقی ایرانی معرفی کرد. همچنین قطعات زیادی با الهام از موسیقی ایرانی ساخت و موسیقی‌دانان برجسته‌ای از جمله ابراهیم آژنگ تربیت کرد.
لومر نخستین کسی است که خط نت را در ایران تدریس کرد و کوشش‌هایی برای ثبت موسیقی سنتی ایران نمود. نخستین آهنگ سلام رسمی ایران مربوط به دوره قاجار ساخته اوست. این سرود برای پیانو نوشته شد و یک بار به هنگام ورود مظفرالدین شاه قاجار و در حضور وی در پاریس اجرا گردید. نام این آهنگ «سلام شاه» است و گفته می‌‌شود نخستین سرود ملی ایران را نیز لومر ساخت.
بیوگرافی آلفرد لومر
آلفرد ژان باتیست لومر (Alfred Jean-Baptiste Lemaire) در ۲۵ دی ۱۲۲۰ در ایری سولالیس شمال فرانسه متولد گردید. او خیلی زود وارد عرصه موسیقی شد و بیش از همه در موسیقی ایران تاثیر گذاشت.
لومر در سال ۱۲۴۷ خورشیدی در زمان ناصرالدین شاه قاجار به ایران آمد. نخستین کتاب تئوری موسیقی غربی در ایران با عنوان «نام نامه» بوسیله او به نگارش درآمد. لومر دو کتاب تئوری نوشت که در جلد دوم به بحث هارمونی می‌پردازد. دو کتاب او توسط «مزین الدوله» به فارسی ترجمه و با چاپ سنگی در ۱۳۰۱ هـ.ق. در چاپخانه دارالفنون چاپ گردید.
همچنین او قطعه‌ای بی کلام به نام سلام شاه (نام جاوید وطن) به دستور ناصرالدین شاه ساخت. شاه پیش از نخستین سفرش به اروپا در سال ۱۸۷۳ دستور ساخت مارشی را به او داد که در دیدارهای رسمی شاه در کنار سرودهای ملی دیگر کشورها نواخته‌شود. این مارش بی‌کلام «سلام شاه» نامیده شد و در مراسم‌های رسمی به جای سرود ملی ایران به کار رفت. به همین دلیل، اروپاییان از آن به عنوان سرود ملی ایران یاد کرده‌اند.
این آهنگ برای پیانو نوشته شد و در دورهٔ مظفرالدین‌شاه بر روی صفحه هم ضبط شد. بر روی برچسب صفحهٔ این سرود عنوان سلام شاه با سلامتی، ارکس شاهی به فرمان مسیو لومر ژنرال حک شده‌است که نت این سرود در آرشیو ملی فرانسه موجود است.
آلفرد لومر در ۴ اسفند ۱۲۸۵ در تهران دیده از جهان فروبست و آرامگاه او در گورستان دولاب قرار دارد.
پیرامون آلفرد لومر
اعتمادالسلطنه در خاطرات روز دوشنبه ۷ جمادی‌‌الاول سال ۱۳۱۳ق. (سال ترور ناصرالدین شاه) درباره لومر می‌‌نویسد:
لومر موزیکانچی که موزیکانچیگری را ترک کرده، سالی سه چهار هزار تومان از دولت جیره و مواجب می‌‌گیرد و برای خود تجارت می‌‌کند.
ناصرالدین شاه از همان سال‌های نخست پس از امتحان دانش‌آموزان همراه وزیران و درباریان به دارالفنون می‌‌آمدند و به شاگردان جایزه می‌‌دادند. در این مراسم در تالار تئاتر مدرسه، لومر و مزین‌باشی نمایش‌هایی به اجرا می‌‌گذاشتند.
میرزا علی اکبر خان نقاش باشی، استاد زبان فرانسه و نقاشی دارالفنون را به مترجمی گرفت و ده نفر اول را خود تعلیم داد و تا سه سال شاگرد جدید نگرفت. بعد از این از همان ده نفر برای تعلیم مبتدیان استفاده کرد. هنرجویان پس از پایان دوره پنج ساله تحصیل با سمت معاون دسته موزیک در قشون خدمت می‌‌کردند. هنرجویانی که دوره هشت ساله را می‌‌گذرانیدند، پس از موفقیت در آزمون، دیپلم رهبر ارکستر می‌‌گرفتند و با درجه افسری به فرماندهی دسته موزیک قشون گمارده می‌‌شدند.
سخن پایانی
آلفرد ژان باتیست لومرموسیقی‌‌دان نظامی فرانسوی است که برای سامان دادن موسیقی نظامی به ایران آمد. او با سمت معلم موسیقی دارالفنون استخدام شد و پایه‌گذار موسیقی علمی در ایران است. او با تشکیل کلاس موسیقی در مدرسه دارالفنون به قصد تأمین نوازندگان دستجات نظامی و درباری عملاً نگرش علمی موسیقی را در ایران مطرح ساخت.
لومر را می‌‌توان اولین مربی موسیقی نظام در ایران قلمداد کرد. بعدها برخی از شاگردان وی از هنرمندان بزرگ و مفاخر موسیقی ملی ایران شدند. وی در زمان سلطنت سه پادشاه (ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه و محمدعلی شاه) در ایران بود. لومر تا درجه سرلشکری ارتقا پیدا کرد.
نگارنده: تنبورنواز
تاریخچه موسیقی ایرانی | 22 آبان 03
