قدمیار حسینی

سید قدمیار حسینی کلام‌خوان، نوازنده و مقام‌دان پیشکسوت ساز تنبور بود که به سال ۱۲۷۲ در بکتر سفلی دنیا آمد و در سال ۱۳۹۳ چشم از جهان فرو بست. او بیش از ۱۲۰ سال زندگی کرد و به همین دلیل از او با نام «پیر تنبور» یاد می‌شد.

یک فیلم مستند از زندگی سید قدمیار حسینی توسط مریم بخشی و دامون شش بلوکی ساخته شد. فیلم مستند دیگری نیز چندین سال پس از مرگ وی توسط عارف محمدی با نام «آواز خدا» ساخته شد. همچنین دو اثر صوتی نیز از آثار این تنبورنواز قرار است از سوی نشر ماهور راهی بازار شود.

زندگی‌نامه قدمیار حسینی

سید قدمیار حسینی در روستای بکتر سفلی در شهرستان صحنه در استان کرمانشاه در خانواده‌ای از پیران یارسان به دنیا آمد. او آموختن و نواختن تنبور را از سن ۱۰ سالگی نزد پدرش سید تاریمراد آغاز کرد. تنبورنوازی و خوانندگی مقام‌ها را از وی و همچنین از عمویش سید بابا حسین و برادر بزرگترش سید سلمان آموخت. پس از مدتی برای تکمیل دانش خود در زمینهٔ تنبورنوازی نزد آقاسید نصرالدین خاموشی جیحون‌آبادی رفت و سال‌های نزد او به یادگیری پرداخت.

او پیرامون سیدنصرالدین خاموشی می‌گوید:

«من نزد سید نصرالدین خاموشی می‌رفتم تا تنبور را به صورت حرفه‌ای یاد بگیرم. او روزی من را صدا کرد و یک تنبور ساخته استاد خداوردی که یکی از مهم‌ترین سازندگان تنبور بود به من هدیه داد و گفت: تو در این ساز مهارت بسیاری پیدا کردی و استاد شده‌ای و این را به عنوان هدیه به تو می‌دهم.»

در شناسنامهٔ سید قدمیار حسینی، سال ۱۲۸۷ قید است. اما به گفتهٔ خودش این شناسنامه در ۱۵ سالگی برای او صادر شد بنابراین باید متولد ۱۲۷۲ باشد. او با نوازندگان قدیمی تنبور در شرق استان کرمانشاه همچون سید امرالله شاه‌ابراهیمی، درویش امیر حیاتی، حسین روح‌تافی، سید احمد حسینی، سید الماس حسینی، سیدالیاس حسینی، و سید آقامراد حسینی هم‌دوره بود.

قدمیار حسینی تا پایان عمرش در روستای مادریش بکتر سفلی از توابع شهرستان صحنه در استان کرمانشاه زندگی کرد و در همانجا نیز درگذشت. او بنا بر وصیتش در قبرستان روستای بکتر به خاک سپرده شد.

سید قدمیار حسینی شاگردان بسیاری را در زمینهٔ نوازندگی تنبور پرورش داد. از جمله شاگران او می‌توان به چون کیخسرو پورناظری و علی اکبر مرادی اشاره کرد.

یادگاری به نام سلمان حسینی

نوه قدمیار حسینی به‌نام پیر سلمان حسینی یکی از تنبورنوازان توانمندی است که از او به یادگار مانده است. پیر سلمان متولد ۱۳۵۹ شهرستان صحنه است و یادگیری تنبور را از کودکی نزد پدربزرگش قدمیار حسینی آغاز کرد. او از سن ۱۲ سالگی نزد استاد شهرام مرادی سه تار آموخت. سال ۸۳ با ساز تخصصی سه تار وارد دانشگاه موسیقی شد. همچنین زیر نظر اساتیدی چون مسعود شعاری، مصطفی کمال پورتراب،امیراشرف آریانپور، دکتر محمد سریر و استاد دهلوی هنر آموخت.

سلمان حسینی نوه قدمیار حسینی

پیر سلمان حسینی در سال ۱۳۸۴ گروه چریکه را تاسیس کرد و به کنسرتی در تالار اندیشه اجرا کرد. در برنامه‌های تلویزیونی فعالیت‌های خوبی در عرصه هنر انجام داد و در زمره نوازدنگان نسل نوی تنبور قرار گرفت. او با سبک صحنه مانند سید آرمان دکه‌ای توانست نام قدمیار حسینی را زنده نگاه دارد. او یکی از نوازندگانی است که در گروه نسل خلیل نیز به زیبایی هنرنمایی کرد.

سبک تنبورنوازی قدمیار حسینی

عبدالرضا مجدی پژوهشگر موسیقی و نوازنده معتقد است که سبک موسیقایی روستای بکتر که چندین نسل به صورت ممتد ادامه داشته‌است، سبکی خاص بوده و رپرتوار موسیقی این منطقه نسبت به ناحیه گوران و صحنه استقلال نسبی دارد. او معتقد است که سید قدمیار حسینی معرف خوبی برای این سبک بوده و در سیر تحول موسیقی از روستاهای کوهپایهٔ دالاخانی به روستای کنونی بکتر نقش مؤثری ایفا کرده‌است و قطعات نواخته‌شده توسط او این تفاوت را نشان می‌دهد.

سید قدمیار حسینی بنا بر اعتقاداتش هرگز بر روی سن اجرای موسیقی حاضر نشد. با این حال او در هفتمین جشنوارهٔ موسیقی نواحی برای نخستین بار در اجرایی عمومی به تکنوازی تنبور پرداخت و قطعاتی با عنوان ته‌رز، کاکاره‌دایی، بابافه‌قیهی، شاخوه‌شینی و له‌یلی و مه‌جنوون را اجرا کرد.

به باور سید قدمیار حسینی تغییرات شکل ظاهری تنبورها و همچنین شیوهٔ تنبورنوازی در نسل‌های اخیر، سبب شده تا تأثیر معنوی و صدادهی و شفافیتی که در نوازندگی نسل‌های گذشته وجود داشت،دیگر شنیده نشود. او افزایش طول دستهٔ سازها، تغییر شکل کاسه، افزایش تعداد سیم‌ها از ۲ سیم به ۳ سیم، و افزایش تعداد پرده‌ها از ۱۳ پرده به ۱۴ پرده را در این تغییرات مؤثر می‌دانست که در نتیجهٔ آن صدای حسی و سوزناک تنبور دچار تغییر شده‌است.

قدمیار همچنین در رابطه با آموزش تنبور نیز باور داشت که در گذشته آموزش تنبور توسط استاد با پرورش رفتار درست و اخلاق نیکو عجین بود. در هر کلاس درس علاوه بر نواختن تنبور، اخلاق هم تدریس می‌شده‌است. او باور داشت که اگر عشق نباشد انسان چیزی را یاد نمی‌گیرد در هر کاری عشق اهمیت بسیاری دارد.