مظفر برنجی

مظفر برنجی نوازنده و استاد به‌نام ساز تنبور است که اول اردیبهشت سال ۱۳۴۹ در محله قدیمی وکیل آقا در کرمانشاه متولد شد. او از ده سالگی نواختن تنبور را آغاز کرد و با تمرین و تلاش زیاد خیلی زود و در سنین نوجوانی به عضویت گروه موسیقی «مولوی» در آمد. پس از از آن با اجرای کنسرت در کشورهای خارجی به هر چه بیشتر معرفی ساز تنبور کمک زیادی کرد.

استاد مظفر برنجی برخلاف بسیاری از تنبونوازانی که تفکر سنتی دارند، خودش را تحول‌گرا می‌داند. برنجی کوشید تنها در اجرای مقام‌ها محدود نباشد و تحولی در ساز تنبور ایجاد کند. حاصل این نگاه سهم بزرگی است که او ر پرورش بسیاری از هنرمندان نسل نوی تنبور دارد. از شاگردان توانمند او می‌توان به فراز کاویانی، پدرام معیریان و میترا فیض اشاره کرد. در این نوشتار کوشش بر آن است تا آشنایی بیشتری با این استاد توانمند تنبور فراهم شود.

پیرامون مظفر برنجی از زبان خودش

مظفر برنجی پیرامون خودش چنین می‌گوید:

مرحوم پدرم شاعر کردی سرا بود و هر هفته یک جلسه در خانه ما شب شعر برگزار میشد. از پدرم سه دفتر شعر به جا مانده که متاسفانه تا امروز موفق به چاپ هیچ کدام نشدیم. از سنین خیلی کم و در دوران کودکی به موسیقی علاقمند شدم و از آنجایی که مرحوم پدرم انسان فرهیخته و هنر دوستی بود من را نزد استاد «گل نظر عزیزی» برد و زیر نظر ایشان شروع به آموختن ساز تنبور کردم.

ایشان از نوازندگان چیره دست زمان خود و عضو گروه شمس بود. علاقه ام به ساز تنبور باعث شد هر روز سخت تمرین کنم تا اینکه در سال ۶۷ به عضویت گروه موسیقی مولوی به خوانندگی «مرحوم شریفیان» و سرپرستی «شاپور کمالی» درآمدم. سال ۶۹ سرپرستی گروه تنبور واحد فرهنگی بنیاد شهید را بر عهده گرفتم و در جشنواره بنیاد شهید مقام اول را کسب کردیم.

من (مظفر برنجی) سال ۷۰ با بنیاد شهید همکاری داشتم که در جشنواره اصفهان مقام اول را به دست آوردم و سال بعد مقام دوم را کسب کردیم. یک سال بعد به سربازی رفتم و در آن دوران به مدت دو سال ارشد موزیک بودم. آن سالها زیر نظر استاد فرزاد نیک‌رفتار دوره تئوری موسیقی را گذراندم. سال ۷۲ گروه «عشاق» را تشکیل دادم و سال ۷۵ به عضویت گروه «مردان خدا» به سرپرستی و خوانندگی استاد سید جلال محمدیان درآمدم. در همان سال برای اولین بار در خارج از کشور به اجرای موسیقی در امارات پرداختم.

اجرای تنبور مظفر برنجی

در واقع اجرای ما به صورت گروهی بود که شخصی به نام آقای «البرزی» بانی این اجرا بود و از شهرهای مختلف کردنشین، نوازنده‌ها را جمع کرد و بنده نیز تنبورنواز گروه بودم. بعد از آن در فستیوال سال ۲۰۰۰ ایتالیا شرکت کردم و اجرای گروهی و تک نوازی داشتم که در تک نوازی موفق به دریافت دیپلم افتخار شدم.

از آنجایی که اجرای جهانی بود، انجمن موسیقی ایران مسئولیت انتخاب نوازنده‌ها و اجرای گروه را برعهده داشت. تمام افرادی که انتخاب شده بودند زیر نظر کارشناسان داخلی و خارجی تست می‌دادند و گروهی که انتخاب شده بودیم به ایتالیا رفتیم و در شهر رم و چند شهر دیگر ایتالیا به اجرا موسیقی پرداختیم.

آن موقع همه از هم سن و سالان خودم بودند. سال ۲۰۰۱ در جشنواره بازل سوئیس حضور داشتم و به اجرای تک نوازی پرداختم. یک سال بعد، به کشور لبنان رفتم و در شهر بیروت اجرای موسیقی داشتم. لبنانی‌ها خواننده‌ی مشهوری داشتند به نام «عبدالکریم شعار» که ایشان از من دعوت کردند با هم اجرای دو نفره داشته باشیم که البته یک دف نواز هم به ما پیوست و در شهر نابلس لبنان با ایشان برنامه اجرا کردیم. سال ۶۹ کار تدریس و آموزش را شروع کردم و الان سی و یک سال است که تدریس میکنم.

تعصب در تنبورنوازی

دوستان متعصب بر این باور هستند که ما باید در همان مقام های قدیمی بمانیم و تحولی ایجاد نکنیم و با افرادی مانند من که تحول‌خواه هستیم سر ناسازگاری دارند. تعصب ریشه استعداد و خلاقیت را می‌خشکاند و از پیشرفت جلوگیری می‌کند.

دوستان متعصب میگویند روی هر شعری و هر جایی نباید نواخت و همین باعث شده که بگویند ساز تنبور محدود است. بنده (مظفر برنجی) سه سال روی یک مضراب کار کردم و براساس حال و هوای کار اسم «پروانه» را برای این قطعه انتخاب کردم. دو سال از وقت خودم را روی این قطعه گذاشتم چرا که دیدم ساز ویالون یک نت گرد را اجرا می کند. سه‌تار و تار هم همینطور. اما تنبور نمی‌تواند نت گرد را اجرا کند.

من به عنوان نوازنده ساز تنبور فکر کردم که برای این مشکل باید چاره‌ای بیندیشم و به همین خاطر دو سال روی یک مضراب کار کردم. بسیاری سراین مسئله هم مشکل داشتند و می‌گفتند مظفر برنجی از مضراب‌هایی استفاده می‌کند که برای تنبور نیست . اصلا کی مشخص می‌کند کدام مضرب برای تنبور هست یا نیست؟

پایان سخن

این روزها افراد زیادی ساز تنبور را تدریس می‌کنند. برخی از این افراد به تازگی دوران شاگردی را سپری کرده‌اند و به صورت شخصی یا در آموزشگاه‌ها ساز تنبور را آموزش می‌دهند. برنجی معتقد است از آنجایی که هیچ نظارتی بر روی ساز تنبور وجود ندارد، هرکسی ساز تنبور را آموزش می‌دهد. کسی که خوب شاگردی نکرده باشد، نمی‌تواند شاگردان خوبی تربیت کند. یک سری افراد ساز تنبور را آموزش می‌دهند که هنوز دورانی که باید بگذرانند تا به مقام استادی برسند را نگذرانده‌اند.

یادم می‌آید که چند سال پیش اداره ارشاد ابلاغ کرد نوازنده‌هایی که مدرس هستند برای دریافت تأییدیه باید به تهران بروند و تست بدهند. من و تعدادی از اساتید به تهران رفتیم و تأیید شدیم. اما شرایط اصلا تغییر نکرد و همچنان کسانی که در نوازندگی حرفه‌ای نیستند و برای دریافت تأییدیه به تهران نیامدند، در حال تدریس ساز تنبور هستند.

اگر قرار بود که هر شخصی ساز تدریس کند پس چرا ما را به تهران فرستادند که تست بدهیم. لازم است در زمینه آموزش موسیقی نظارت بیشتری وجود داشته باشد. روی بحث آموزش شیوع و کیفیت تدریس اصلا نظارتی وجود ندارد.