نصرالدین خاموشی

نصرالدین خاموشی

سید نصرالدین خاموشی یکی از تنبورنوازان، مقام‌دانان و بزرگان اهل حقیقت است که در سال ۱۲۴۵ در روستای جیحون‌آباد شهر صحنه بدنیا آمد. او پس از یک زندگی طولانی و سرشار از معنویت در سال ۱۳۲۸ در زادگاهش چشم از جهان فرو بست.

نصرالدین خاموشی در نواختن ساز تنبور استاد بود اما بیشتر شهرت او از صفای باطنش است. او انسانی محترم، نوع‌دوست، سخت‌کوش و قابل احترام بود و از او بسیار به نیکی یاد می‌شود. در زمینه ساز تنبور نیز مقام‌های بسیاری را در سینه داشت و در اختیار شاگردانش قرار داد. در این نوشتار کوشش بر آن است تا نگاهی کوتاه به زندگی‌نامه او شود.

پیرامون سید نصرالدین خاموشی

سید نصرالدین خاموشی جیحون آبادی ملقب به آقا سید نصرالدین یا آسِی نصرالدین است. او نواده یکی از هفتوان، یعنی  سید ابوالوفا بن سلطان اسحاق بود. نصرالدین به مقام‌های تنبور یارسانی و مکتب تنبور صحنه مسلط  بود. همچنین ید طولایی در کلام‌خوانیِ حقانی (یاری) داشت. بطوریکه از مکتب این موسی‌قیدان، مقام‌دان، عارف ربانی و سالک طریق سلطانی، استادان فراوانی تربیت شدند.

مشهورترین شاگردان سید خاموش عبارتند از:

هفت مقام، از مقامات تنبور را به ایشان نسبت می‌دهند که مقام‌ها بدین شرح می باشند:

  • مقام سلطان سرجم
  • مقام تاله سوارا
  • مقام یا ذات سید خاموش
  • مقام تونی جاف شیرین زوان
  • مقام حق دوسَه مِی تِه
  • مقام چپ دس و سنجانه
  • مقام سرمله ی شیخان

لازم به ذکر است که در شهر صحنه بزرگان تنبورنوازی که وجه معنوی نیز داشته‌اند، به ساخت مقام مبادرت می ورزیدند. البته بین پیران و بزرگان ایجاد مقام یا روایت کردن مقام رایج بود. اما سیدنصرالدین از معدود باطن دارانی هستند که هفت مقام به نام ایشان ثبت گردید و به صورت سینه به سینه به ما انتقال یافت.

خاندان خاموشی

نصرالدین خاموشی از خاندان خاموشی است. این خاندان یکی از خاندان‌های یازده گانه آیین یارسان و اهل‌حق است. بنا بر دستور سلطان سهاک، سازمان دهنده این آیین، هر فرد یارسان می‌باید به یکی از خاندان‌های یازده‌گانه سرسپرده و از این خاندان‌ها برای خود پیر و دلیل انتخاب کند. نسب خاندان خاموشی به سید ابوالوفا می‌رسد که در آیین یارسان یکی از هفت فرزند سلطان از مادری به نام خاتون بشیره است که به هفتوانه موسوم هستند.

نصرالدین خاموشی تنبورنواز

سید نصرالدین خاموشی

سید ابوالوفا، جد اعلای خاندان خاموشی دارای پسری به نام سید علی بود. پسر سید علی به نام سید اکابر به خاموش ملقب شد و در اشعارش نیز از این تخلص استفاده می‌نمود. گفته می‌شود که سید اکابر در سده ۹ هجری به دنیا آمد و جانشین سید ابوالوفا شده که یکی از هفتوانه بوده‌است. جانشینی وی به جای سیدابوالوفا سبب ناراحتی برادرانش شده و سید اکابر ناگزیر می‌شود محل زندگی خود را تغییر دهد.

پایان سخن

نصرالدین خاموشی یکی از مقام‌دان‌ها و تنبورنوازان نامور است که شاگردان بزرگی را پرورش داد. مظفر برنجی پیرامون او می‌گوید تنبور معاصر وام‌دار سید خاموش است. میترا فیض تنبورنوازی به سبک تازه را یادگاری از این سید می‌داند. آرمان دکه‌ای از او به عنوان پیر و مراد اهل حق یاد می‌کند و مقامش را می‌ستاید. سید خاموش مقام‌های تنبور را نزد والد خود سیدنورالدین گرد آورده بود. گروهی نیز معتقدند، به سبب معان معنوی و مکشوف الکرامات که پیشه او بود. مقام های معرفی شده توسط او، اصل مقام هایی بوده است که در دوره‌های حضرت شاه خوشین و سلطان سهاک نواخته شد و گویی که صحیح آن مقام ها به او رسید.

فهرست منابع

رامتین کاکاوندی کتاب هفتاد و دو مقام تنبور

محمدعلی سلطانی کتاب جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان.