مقام شیخ امیری

مقام شیخ امیری یکی از مقام‌های حقانی ساز تنبور است که است همراه با کلام است و برای مجالس مذهبی و عرفانی بیشتر کاربرد دارد. این مقام را نباید با مقام خان‌امیری اشتباه گرفت و در کوک شیخ‌امیری نواخته می‌شود.

ملودی اصلی مقام شیخ امیری منسوب است به شیخ امیر است. او عارفی کُرد زبان در قرن دوازدهم که چوپانی ساده و عامی بود. تجلی ناگهانی و بیداریِ روحانی موجب الهامات وی در سرودن اشعاری فراوان و آکنده از اشارات و مفاهیم عرفانی گردید.

نت مقام شیخ امیری

نت این مقام در کوک شیخ‌امیری به روایت درویش امیر حیاتی تنظیم گردید. یکی از مراجع برای این منظور کتاب هفتاد و دو مقام تنبور از رامتین کاکاوندی است. میزان موسیقی آزاد است و در گام موسیقی نیز همه نت‌ها بکار اجرا می‌شوند.

شیخ امیر فرزند سلیم از بزرگان و پیشوایان یارسان و معاصر سید فرضی بود. او در اواخر قرن دهم متولد شد و در سال ۱۰۹۱ هجری (۱۷۱۳ میلادی) در قزوینه از دنیا رفت. از این مرد حقیقت، کلام‌هایی عارفانه برجای مانده‌است که بسیار تاثیرگذار هستند. مقام شیخ امیری نیز منوسب به همین عارف دلسوخته می‌باشد.

پایان سخن

«شیخ امیری» عنوانی است کلی که هم مشخص کنندۀ نوعی ملودی و هم طرزی خاص در کوک کردن تنبور. کوک تنبور بر اساس فاصلۀ چهارمِ درست، معروف به کوکِ شیخ امیری، است. همچنین یک مقام حقانی در تنبور نیز به‌همین نام است.

این مقام در طول تاریخ فرهنگِ «اهل حق»، به الگویی مناسب برای توجه و تمرکز به معبود تبدیل شد. اغلب در آغاز مجالس ذکر و سماع با تنبور و آواز اجرا می‌شود. در رپرتوار استاد الهی هفده روایت مختلف از این مقام وجود دارد که بعضی از آنها به‌نام به‌وجودآورندۀ آن و بعضی در تکریمِ شخصیتی معنوی ایجاد شد. برخی نیز به نام منطقه‌ای که آن قطعه در آنجا مرسوم بوده، آمده است. در این بخش دو روایت از شیخ امیری به نام شیخ امیری استاد الهی و شیخ امیری حاج نعمت‌الله اجرا گردید.