مقام حیاس نازار

مقام حیاس نازار (شاه‌حیاسی) یکی از مقام‌های کلام حقانی ساز تنبور است که به شاه حیاس یکی از بزرگان اهل حق و یارسان منسوب است.  این مقام به‌روایت سید امرالله شاه‌ابراهیمی در میان تنبورنوازان مرسوم است. البته روایت‌های دیگری نیز از این مقام در منطقه دالاهو و لکستان نیز وجود دارد. در این نوشتار بیشترین تمرکز بر روی مکتب تنبور صحنه است و نت‌نویسی براین اساس صورت گرفته‌است.

شاه حیاس بساکانی از بزرگان محبوب اهل حق است. او در سال ۱۱۲۵ هجری در روستای بساکان به‌دنیا آمد. پس از آنکه در راه عرفان و معرفت پا نهاد و مریدانی جذب کرد، خاندان شاه حیاس را تشکیل داد. از او کلام‌های به یادگار باقی است که در مقام حیاس نازار نیز این کلام تکرار می‌شود:

هیاس نازار موالا من وه‌قربان ♪♬♫♪ پادشای کرمدار مولا، من وه‌قربان

نت مقام حیاس نازار

این مقام بوسیله رامتین تنبور ایران، رامتین کاکاوندی در کتاب هفتاد و دو مقام تنبور نت‌نویسی شد. میزان موسیقی ۶/۸ است یعنی در هر میزان باید شش نت چنگ اجرا شود که به طرب‌انگیز شدن این مقام کمک می‌کند. همچنین در گام موسیقی همه نت‌ها بکار می‌باشند و نت شاهد ME می‌باشد. دول‌فرید الهامی نیز در آلبوم هزاره تنبور مقام حیاس نازار را به زیبایی اجرا کرد.

خاندان شاه حیاسی به شاه حیاس انتساب دارد که در قرن دوازدهم به‌دنیا آمد و در جوانی راه عرفان را در پیش گرفت. دراویش اهل حق به او علاقه بسیاری دارند و برای آنها جایگاه بالایی دارد. متاسفانه جایی که اعتقادات و مسائل آئینی با هنر آمیخته می‌شود، اصل هنر به محاق می‌رود.

از سویی پافشاری اقلیت‌ها به باورهای خود و از سویی دیگر مباحث ایدئولوژیک نظام‌های حاکم با هم خلط می‌شود. این کشمکشی دائمی در همه تاریخ است که سبب می‌شود اصل موضوع هنر فراموش شود. بنابراین در این نوشتار از بحث بیشتر اجتناب می‌شود تا تمرکز بر روی این مقام حقانی تنبور باقی بماند. در پایان برای درک بهتر مقام حیاس نازار بهتر است مقام های درویش و آتش‌بگی را نیز گوش کنید.