مقام طرز (تهرز)
مقام طرز (تهرز) یکی از هفتاد و دو مقام کلام حقانی ساز تنبور است که اشاره به خلقت آدم و دمیدن روح در کالبد انسان دارد. براساس نگاهی زیبا و افسانهای باستانی زمانی که پروردگار بدن انسان را از خاک آفرید با آهنگ تنبور روح را به بدن انسان فراخواند.
ملا رکنالدین دمشقی مشهور به پیرموسی در کتاب سرانجام میگوید این داستان را به زیبایی بیان میکند. سلطان عالم، ایزد یکتا پس از خلقت آدم و کالبد بشر روح خود را در آن دمید. پس از آن برای آرام گرفتن روح در جسم به میکاییل میگوید تا با تنبور آهنگی را ساز کند. این آهنگ همان مقام طرز یا تهرز است که یک مقام پردیوری است. آنگاه که میکاییل تنبور نواخت به این آهنگ زیبا روح نیز در بدن آدمی آرامش گرفت.
نت مقام طرز (تهرز)
کوک تنبور این مقام کوک طرز است و نتنویسی نیز براساس مقامنوازی سید نصرالدین خاموشی به روایت درویش امیر حیاتی تنظیم گردید. همه پردههای تنبور در اجرای این مقام بمل هستند و در میان مقامهای دیگر اجرای آن به مهارت بسیار بالاتری نیازمند است.
روایتهای مربوط به مقام تهرز بسیار گوناگون است که برخی از آنها عبارتند از:
- طرز مجنونی: روایت سید نصرالدین خاموشی
- پاطرز (پیش خوان): روایت درویش امیر حیاتی
- طرز اُردویی (رستم): روایت سید ایاز قزوینهای
- پاطرز (پیش خوان): روایت سید امرالله شاه ابراهیمی
- طرز یاری: روایت سید عزیز ذوالنوری
- ۶ پاطرز (پیش خوان): روایت سید خلیل عالینژاد
پایان سخن
مقام طرز (تهرز) در میان مقامهای یاری و حقانی بسیار جایگاه بالایی دارد. آنگونه که بیان شد این مقام با روح آدمی در ازل پیوند دارد بنابراین میتوان به اهمیت آن پی برد. حیدر کاکی کتابی را با عنوان تهرزهای باستانی تنبور نوشت و کوشید تا این مقام را تشریح کند. از سوی دیگر انواع طرزهای تنبور موجود است که برای نمونه میتوان به طرز رستم و تنبور در شاهنامه و طرز سلمک اشاره کرد. تهرز یاری و سرتهرز نیز از دیگر مقامهای مرتبط هستند که میتوان به آنها پرداخت.
نگارنده: تنبورنواز
مقامهای تنبور , نت تنبور | 04 اردیبهشت 03
