مقام گله و دره

مقام گله و دره یکی از مقام‌های کلام حقانی ساز تنبور است که با ذکری همراه است و مضمون آن رساندن آگهی و پیام به افراد است. این مقام منسوب به سه تن از افراد سید فرضی خاموشی از نوادگان سید خاموش است. او یکی از بزرگان آیین اهل حق است و برای ایشان قابل احترام بسیار است.

نقل است که سید به سه تن از یاران ماموریتی می‌دهد و آنان رهسپار ره عشق می‌گردند. پس از آنکه آنها دور شدند ظاهرا مساله حل می‌شود و باید از راه رفته باز گردند. برای آنکه بیهوده در آن راه گام نگذارند باید به‌گونه‌ای آگاه می‌شدند. برای همین با تنبور کلام «گله و دره» یعنی «بازگرد» ساز شد تا به گوش آن سه‌تن برسد [کتاب هفتاد و دو مقام تنبور].

نت مقام مقام گله و دره

طاهر یارویسی (طائر تنبور ایران) در آلبوم مجنونی این مقام را نواخت که یک مرجع محسوب می‌شود. فرید الهامی نیز در آلبوم هزاره تنبور این مقام را نواخت که آن هم منبع خوبی است. رامتین تنبور ایران یعنی رامتین کاکاوند در کتاب هفتاد و دو مقام این مقام را نت‌نویسی نمود. حیدر کاکی در کتاب زمینه شناخت تنبور به این مقام پرداخت و علی‌اکبر مرادی در کتاب صد درس نیز نت آن را نوشت.

ترجیع‌بند این آواز به صورت زیر است:

مَه چو بَه و رَه وَه گِه لَه وَه دَرَه ( مرو، به راهت ادامه نده و بازگرد)

از میان خوانندگان تلفیقی، علی زند وکیلی نیز این مقام را اجرا کرد که در نوع خودش جالب توجه است. مقام‌های کلام حقانی (پردیوری و یاری) عرفانی‌ترین و مهم‌ترین مقام‌های تنبور هستند که از قداست بیشتری از دیگر مقام‌های تنبور برخوردارند. از دیدگاه باستانی، پیشینه مقام‌های کلام حقانی قدمت آنها به قرن دهم تا چهاردهم میلادی می‌رسد. طاهر یارویسی می‌گوید تا دوره سلطان سحاک، یعنی قرن چهاردهم میلادی، مقامات کلام محفوظ بود و عمومیت نداشتند.