مقام طرز رستم (ته‌رز روسم)

مقام طرز رستم (ته‌رز روسم) یکی از مقام‌های مجلسی و باستانی ساز تنبور به حساب می‌آید و دارای حالتی حماسی و در عین حال حزن آلود است. از رستم در شاهنامه نقل است که در خوان چهارم به نواختن تنبور مشغول گردید. بنا به نقل قول از استاد علی‌اکبر مرادی با توجه به روایت‌های قدیم در باب این مقام، گویا مدیحه سرائی بوده است که زال به هنگام دیدن بدن بی جان رستم سر می‌دهد.

این مقام دارای ۴ بخش اصلی است:

معرفی و آغاز مقام
زمزمه اول
زمزمه دوم
زمزمه سوم

بین این چهار بخش اصلی کلام خوان اشعاری حماسی از متون قدیم با زبان کردی می‌خواند. بسیاری نوازندگان به‌نام این اثر را اجرا کردند برای نمونه فرید الهامی در آلبوم هزاره تنبور این اثر را نواخت.

طاهر یارویسی این پیر دیر تنبور نیز این مقام را در آلبوم مجنونی به زیبایی نواخت و به یادگار گذاشت.

درویش جوانمیر منهویی گورجویی نیز در آلبوم نظم‌های تنبور در کنار رضا علی‌آبادی این نوا را مویه کرد.

از آنجا که این مفام بسیار زیبا و باستانی است در ادامه پیشینه آن نیز بیان می‌شود.

پیشینه مقام طرز رستم (ته‌رز روسم)

آنچه مربوط به داستان کشته شدن رستم توسط شغاد برادر رستم در شاهنامه فردوسی وجود دارد می تواند جایگزینی مناسب برای بخشهای آوازی این مقام زیبا و حماسی باشد. با توجه به روایت قدیم بی ارتباط هم نیست. بخش پنجمِ داستان رستم و شغاد، در شاهنامه ابیاتی که زال در سوگ رستم شیون سر میدهد بدینگونه است:

که دارد به یاد این چنین روزگار، که داند شنیدن ز آموزگار

که چون رستمی پیش بینم به خاک، به گفتار روباه گردد هلاک

چرا پیش ایشان نمردم به زار، چرا ماندم اندر جهان یادگار

چرا بایدم زندگانی و گاه، چرا بایدم خواب و آرامگاه

پس‌انگه بسی مویه آغاز کرد، چو بر پور پهلو همی ساز کرد

گوا شیرگیرا یلا مهترا، دلاور جهاندیده کنداورا

کجات آن دلیری و مردانگی، کجات آن بزرگی و فرزانگی

کـجات آن دل و رای و روشن‌روان، کجات آن بر و برز و یال گران

کجات آن بزرگ اژدهافش درفش، کجا تیر و گوپال و تیغ بنفش

نماندی به گیتی و رفتی به خاک، که بادا سر دشمنت در مغاک

دانلود نت تنبور طرز رستم (ته‌رز روسم)

آلبوم «طرز رستم» اثری با آهنگسازی و نوازندگی یدالله تیموری است. این آلبوم در سبک فولکلور و شامل ۸ عدد قطعه موسیقی می باشد. همچنین این مقام توسط اساتیدی چون حیدر کاکی در کتاب ته‌رزهای باستانی تنبور و علی‌اکبر مرادی در کتاب صد درس نت‌نویسی گردید. نت مقام ته‌رز روسم برای هنرجویان تهیه و تنظیم گردیده است با این امید که بتواند برای بهتر نواختن این مقام به‌کار آید.

مقام طرز رستم از مقام‌های باستانی تنبور است که روایت سوگ زال در هنگام کشته شدن پسرش رستم است. در اجرای این مقام استاد علیرضا فیضی بشی پور بدین صورت اجرا کردند که صدای حرکت ضربدری شمشیر در هنگام نبرد شنیده می‌شود.