مقام جنگه‌را

مقام جنگه‌را از مقام‌های مجازی پر نشاط و مهیج باستانی موسیقی مقامی است و از حالتی حماسی برخوردار است و این حالت از نامش نیز پیداست. در میان مقام‌های تنبور این مقام حال‌وهوای حماسی و رزم‌آوری دارد و از این بابت با سایر مقام‌ها متفاوت است.

جنگه‌راه  به معنی راه جنگ است و راه یعنی مقام و گوشه  و تر کیب این ۲ کلمه با هم یعنی آهنگ جتگ یا مقام مخصوص جنگ. اگر چه این مقام بیشتر با تنبور نواخته می‌شود ولی در اصل نوازندگی آن بعهده سرنا و دهل است. شاید وقتی که با تنبور و در مراسم ذکر اجرا می گردد جنگ سالک و مستمع با اهریمن نفس مد نظر است.

نت تنبور مقام جنگه‌را

این مقام نیز مانند دیگر مقام‌های تنبور روایت‌های گوناگونی دارد. به‌طور مشخص روایت گوران و دالاهو تفاوت‌هایی با روایت تنبور صحنه دارد. برای همین منظور نت‌نویسی مقام جنگه‌را به هر دو روایت تدوین گردید. هنرجو با این نت‌ها می‌تواند با حال‌وهوای هر دو روایت آشنا شود. نت‌های کامل‌تری در کتاب ته‌رزهای باستانی تنبور به روایت علی‌اکبر مرادی و حیدر کاکی نیز موجود است. برای همین منظور می‌توانید کتاب صد درس را نیز مطالعه کنید.

کوشش بر آن است تا آموزش این مقام با نت در اختیار هنرجویان قرار گیرد. اگر کاستی بود بر ما بپذیرید چرا که نت‌نویسی تنبور بسیار دشوار است. حتی تنبورنوازان بزرگ نیز یک مقام را دو بار یکسان اجرا نمی‌کنند.

اجرای مقام جنگه‌را

مقام‌های تنبور بیشتر جنبه صلح‌جویانه، عارفانه و حقانی دارند این که چنین مقامی با ماهیت حماسی در آن قرار گیرد برای بسیاری جای پرسش دارد. برخی معتقد هستند که مقام جنگه‌را بیشتر بر جنگ با نفس تاکید دارد. به دیگر سخن این مقام ناظر بر مبارزه‌ای است که فرد با نفس خویش دارد و با غلبه بر آن به نور حق نائل آید.

اطلاعات بیشتری از این مقام نیز در دسترس نیست و نویسندگان کتاب تنبور نیز تنها بر نت‌نویسی آن اکتفا کرده‌اند. آهنگ حماسی این مقام به نوای مقام سوار سوار شباهت دارد.

از میان بزرگان درویش امیر حیاتی در آلبوم «علی گویم علی جویم» این مقام را به زیبایی نواخت. اجرای این آلبوم نخست به سال ۱۳۳۹ بود و در سال ۱۳۷۸ نیز بازنوازی گردید و در اختیار مشتاقان و اهل معرفت قرار گرفت.

سالار عقیلی و کیوان کیوانیان در آلبوم «در وادی عشق» از موسیقی بی‌کلام این مقام استفاده کردند. فرید الهامی نیز در آلبوم ماندگار هزاره تنبور این مقام را اجرا کرد. امرالله شاه‌ابراهیمی در آلبوم موسیقی نواحی ایران (کرمانشاهان) به اجرای مقام جنگه‌را پرداخت.