رامتین

رامتین از موسیقی‌دانان به نام ایران در دوران پادشاهی ساسانیان و هم عصر دیگر موسیقی‌دانانی چون باربد و نکیسا است. او را سازنده چنگ نوین ایرانی و استاد در نواختن این ساز می‌دانند. برخی وی را همان رامین، عاشق ویس می‌شناسند اما سندی برای این مدعا وجود ندارد.

دکتر معین در فرهنگ فارسی اعلام خود در معرفی رام معشوق ویس چنین آورد: «آن را نام شخصی دانسته‌اند که واضع چنگ بود. رامتین واژه‌ای فارسی به معنای آرامش بخش و آرامش دهنده می‌باشد».

نام‌های دیگر او «رام، رامی، رامین و رامنین» می‌باشد. برخی بر این باورند که «رامتین» تلفظ نادرست واژه «رامنین» است. اسعد گرگانی از «رامنین» یا «رامین» نام برد. به باور دکتر محمد معین، «رامنین» با افزودن یک نقطه «رامتین» شد. البته در گواه‌های دیگری، واژه «رامتین» که امروزه معمول‌تر است، دیده می‌شود.

ساخت چنگ رامتین

ساز چنگ در ایران قدمتی بسیار کهن دارد و در ابتدا دارای تنها چهار رشته سیم بود. در دوره ساسانیان با رشد و شکوفایی موسیقی در ایران ساز چنگ نیز دستخوش تغییر شد. رامتین که از خنیاگران مشهور دوران خسروپرویز است در فرگشت این ساز نقشی اساسی داشت.

رامتین چنگ را از چوب گردو ساخت و شکل قالب آن را به‌صورت منحنی طراحی کرد. همچنین برای ساخت چنگ از ۱۱ رشته سیم استفاده کرد و آوای آن را متحول ساخت. آزادوار چنگی نیز از همین ساز برای نغمه‌سرایی استفاده می‌کرد. همچنین سرکش نیز برای نواختن چنگ از همین ساز بهره گرفت و در سرود خسروانی نیز بکار رفت. نغمه پالیزبان با همین نوع چنگ ساز گردید هرچند که نوای آن هرگز جایی ثبت نگردید و در گذر تاریخ پنهان شد.

موسیقی ایرانی پس از حمله اعراب به محاق رفت و چنگ رامتین نیز به همین سادگی نابود شد. تنها نوشته‌های اندکی پیرامون حکایت آراز و نسیم باقی است جایی که نسیم چنگ می‌نوازد و آراز از دوردست به آوای سجرانگیز آن گوش فرا می‌دهد. شاید ترکیب تنبور آراز و چنگ نسیم می‌توانست برای موسیقی معاصر نیز بسیار دلنشین باشد اما دیگر اثری از آن باقی نیست.