آواز هوره

هوره

هوره یک نوع آواز به زبان کردی است که بیشتر به صورت تک‌خوانی اجرا می‌شود و مختص به مناطق کُردنشین غرب ایران است. این نوع آواز در مقام‌های تنبور نیز تاثیرگذار بوده است و برخی از مقام‌های باستانی و مجازی با این آواز همراه هستند.

امروزه در هووره خواندن از ساز استفاده نمی‌شود اما در گذشته هوره را همراه با تنبور اجرا می‌کردند. مویه‌ای که با عنوان «مور» شناخته می‌شود زیرمجموعه‌ی هوره است. اشعاری که در هووره خوانده می‌شوند معمولا ۱۰هجایی و با مضامین تغزلی و حماسی هستند. جنگجویان کرد، هووره را در جنگ نیز می‌خوانده‌اند. هوره را می‌توان به صورت بداهه نیز خواند.

پیشینه هوره

هوره از آوازهای کهن مردم کرد است بنابراین قرابت بسیار زیادی به آواز بیات کرد دارد. احتمال دارد که موبدان زرتشتی هنگام نیایش در آتشگاه هووره می‌خوانده‌اند. امروزه نیز ایلات و عشایر، مردان و زنان دور آتش می‌نشینند و هووره اجرا می‌کنند. همچنین مشهور است که نکیسا و باربد در خسروانی سرود، هوره می‌خواندند.

ظاهراً سرچشمه هوره، استان ایلام است. هووره در استان ایلام، استان کرمانشاه، استان کردستان،‌ برخی از نقاط آذربایجان غربی و بخشی از استان لرستان (لکستان) رواج دارد. چند نوع ساده‌ی آن در اطراف سنندج (منطقه‌ی لَیلاخ، کلاتَرزان و کوماسی)، دیواندره (به‌سبب حضور طوایف کلهُر و جاف در این منطقه)، خانقین، شهرزور، چَمچَمال (نزدیک کرکوک) نیز رواج دارد.

مقام‌های هوره

این نوا چهارده مقام دارد:

هر کدام از این مقام‌ها دارای فروعاتی هستند.

ابراهیم حسینی تعداد مقام‌های هووره را بیست و دو عدد می‌داند که‌ البته برخی از آن‌ها جدید هستند و یکی-دو مورد از آن‌ها نیز در زمره مور قرار می‌گیرند. گونه پیچیده هوره، هووره سێ دەنگی (سه‌حالتی، سه‌مُدی) نام دارد که بیشتر در استان ایلام رواج دارد. در خانقین و شهرزور و چمچمال، اصطلاح‌های «هووره گرمیانی» و «هووره جافی» استفاده می‌شود. اسماعیل جاف، خواننده اهل خانقین، تعداد مقام‌های هووره جافی را دو مورد دانست و نام آن دو را غریبی و دوو ده‌نگی (دوحالتی، دومدی) ذکر کرد.

پایان سخن

گونه دیگر هوره، مور یا مویه است که در مرگ و شیون افراد توسط زنان و در بعضی مناطق توسط مردان خوانده‌می‌شود. همچنین با ظهور تصوف در مناطق کُردنشین سنی‌مذهب، دراویش قادریه در تکیه‌ها و خانقاه‌ها، هووره را با حالت خاص و رنگ عرفانی خواندند که به «سوز» معروف شد.