کنترباس

کنترباس (Contrebasse) بزرگ‌ترین و بمترین ساز زهی آرشه‌ای ارکستر است که یا به وسیله آرشه، یا از طریق زخمه زدن (پیتزیکاتو) نواخته می‌شود. این ساز در موسیقی کلاسیک غربی در دستi سازهای زهی نقش مهمی را در ارکستر ایفا می‌کند. کنترباس نه‌تنها در موسیقی کلاسیک غربی، بلکه در دیگر سبک‌های موسیقی مانند جاز، بلوز و راک اند رول کاربرد دارد.

از کنترباس به عنوان تنها ساز مدرن خانوادهٔ ویولا دا گامبا نام برده می‌شود؛ خانواده‌ای که اصلیت اروپایی دارد و در قرن پانزدهم میلادی پدید آمد. به همین خاطر می‌توانیم به این ساز «ویول‌بیس» نیز بگوییم. با این حال، این مسئله که آیا کنترباس مستقیماً از خانوادهٔ ویولا دا گامبا است یا نه، به‌طور کامل به جواب نرسیده‌است.

گاهی آهنگسازها و نوازندگان از این ساز در موسیقی ایرانی نیز استفاده کرده‌اند. برای نمونه گروه شمس در آلبوم بر سماع تنبور از این ساز نیز استفاده نمود که نتیجه خیلی مطلوب نبود. به‌نظر می‌رسد ترکیب این ساز با صدای تنبور نیاز به دقت نظری خیلی بیشتری دارد.

ویژگی‌های کنترباس

تا پیش از سده بیستم میلادی بسیاری از کنترباس‌ها تنها سه سیم داشتند؛ در مقابلِ سازهای معمول خانواده ویولن که پنج یا شش سیم داشتند، یا سازهایی که چهار سیم داشتند. پال برن، در کتاب تاریخی از کنترباس، با اشاره به چندین منبع می‌گوید کنترباس به عنوان یک بیس حقیقی در خانواده ویولون ریشه دارد. وی توضیح می‌دهدکه شکل ظاهری کنترباس به خانواده ویولا دا گامبا شبیه است. اما ساختمان داخلی‌اش تقریباً با سازهای خانوادهٔ ویولون برابری می‌کند و با ساختمان داخلی ویولاها بسیار متفاوت است.

برخی ویژگی‌های این ساز عبارتند از:

• کنتر باس بزرگ‌ترین ساز خانوادهٔ زهی – آرشه‌ای‌ها محسوب می‌شود.
• دارای بم‌ترین گسترهٔ صوتی در خانوادهٔ زهی – آرشه‌ای‌ها به‌شمار می‌رود.

کوک سیم‌های این ساز به ترتیب از زیر به بم عبارت است از:

• سُل (سیم اول)، رِ (سیم دوم)، لا (سیم سوم)، و می (سیم چهارم).
• سیم‌های کنترباس برعکس سیم‌های ویلن کوک می‌شوند.
• این ساز یک اکتاو بم‌تر از نت نوشته‌شده صدا می‌دهد.نت
• این ساز را با کلید فا خط چهارم می‌نویسند.

این ساز دارای ۴ سیم است، اما نمونه‌های ۵ سیمهٔ این ساز نیز وجود دارد. کنترباس‌های ۵سیمه قادرند ۴ نت بم‌تر از کنترباس‌های ۴سیمه اجرا کنند. سیم‌های کنترباس با فاصله چهارم درست کوک می‌شوند. اولین سیم کنترباس زیرترین کوک را دارد.

مقایسه کنترباس با خانواده ویلن

از بین تمام سازهای خانواده ویولن، ویولن سل و باس اغلب جزء بحث های بسیار داغ هستند. به دلیل شباهت هایی که بین هر دو ساز وجود دارد، بسیاری از افراد آن ها را اشتباه می گیرند و یکی را به جای دیگری می گیرند. این امر به ویژه در محافل نوازندگان سازهای تازه کار و افراد غیر موسیقی صادق است. با این حال، اگر می دانید به دنبال چه چیزی باشید، تفاوت بین ویولن سل و باس نمی تواند آشکارتر باشد. چهار ساز در ویولن وجود دارد، خود ویولن، ویولا، ویولن سل و البته، ساز کنترباس (یا به سادگی باس نامیده می شود).

مسلماً ویولن سل و کنترباس برخی از خصوصیات مشترک دارند (از یک خانواده ساز هستند). اما، با یک بررسی گذراتر، متوجه خواهید شد که هر دو ساز در واقع به طرز چشمگیری متفاوت هستند. قابل درک است، احتمالاً شما بسیار کنجکاو هستید که چگونه می توانید این سازها را از هم جدا کنید. نگران نباشید، ما به شما نشان خواهیم داد.

پایان سخن

از آنجایی که بسیاری از تکنیک‌ها و مهارت‌هایی که در گیتار آموخته‌اید در مورد بیس نیز کاربرد دارد، یادگیری نحوه نواختن ساز به هیچ وجه دشوار نیست. علیرغم اینکه تکنیک‌ها و مهارت‌های جدیدی برای انتقال از گیتار به بیس مورد نیاز است، بیشتر گیتاریست ها آن را ساده می دانند. ساز کنترباس برخلاف گیتار بیس استاندارد، صدایی کم ‌پایین با پانچ بیشتر ارائه می ‌کند.

اگر می خواهید ساز کنترباس را یاد بگیرید، باید چند نکته را در مورد یادگیری نحوه نواختن آن بدانید. ابتدا باید یاد بگیرید که چگونه آن را کوک کنید تا بتوانید آن را به درستی پخش کنید. به این ترتیب فراگیران یاد می گیرند که چگونه با کلیدهای مختلف و در فواصل زمانی مختلف بازی کنند. همچنین باید نحوه نواختن را یاد بگیرید تا بتوانید آن را بنوازید. برای این کار، فراگیران باید یاد بگیرند که چگونه سیم ها را انگشت گذاری کنند و همچنین پیشرفت آکورد گیتار باس را بیاموزند.